Eens een keertje iets heel bijzonders mee maken? Zorg dan dat u op dinsdag 28 januari 2013 in Lerwick op Shetland bent om Up Helly Aa mee te maken!
Ondanks het feit dat het festival in hartje winter plaatsvindt, is er volgens de organisatoren geen enkele reden te bedenken om het af te lasten: “”There will be no postponement for weather”. That’s a defiant boast by Shetland’s biggest fire festival, considering it’s held in mid-winter on the same latitude as southern Greenland. But it’s true: gales, sleet and snow have never yet stopped the Up Helly Aa guizers of Lerwick from burning their Viking galley – and then dancing the dawn away.
Up Helly Aa is veel meer dan een enorm vuur- en slempfeest! Het is een spektakel, waarin de geschiedenis van Shetland geëerd wordt en waar de bewoners hun vaardigheden en ware aard tonen.
Het hele feest duurt maar 1 dag en nacht, maar duizenden mensen zijn er druk mee, bijna alles in het geheim en het grootste geheim is wat de’ Guizer Jarl’ zal dragen en welk personage uit de Norse Saga’s hij gaat vertegenwoordigen.
Op de avond van Up Helly Aa Day komen meer dan 800 onherkenbare mannen ( no women, thank you, we’re Vikings!) bij elkaar in de donkere straten. Zij dragen enorme palen die bovenaan bekleed zijn met in paraffine gedrenkte doeken.
Klokslag 19.30 wordt er een een vuurwerk raket afgeschoten boven het gemeentehuis, de toortsen worden aangestoken, de band begint te spelen en de optocht kan beginnen. De mannen voorop en zij slepen de ‘Guizer Jarl’ , die trots aan het roer van zijn verdoemde ‘longship of galley’ staat achter zich aan.
Het duurt een half uur voor ze bij de brandplaats komen, dwars door een menigte van 4000 – 5000 toeschouwers
Amazing Blazing
Aangekomen lopen de mannen rond het ‘dragon ship’ als een soort Wheel of fire. Er wordt nog een vuurwerk raket afgevuurd, waarna de ‘Guizer Jarl’ van zijn schip stapt onder luid gejuich. Een hoornblazer blaast en de toortsen worden in het schip geworpen.
Terwijl het noeste werk van de bouwers door het enorme vuur wordt vernield zingt het publiek “The Norseman’s Home” een emotioneel requiem dat er voor zorgt dat zelfs de sterkste Viking een traantje weg moet pinken.
The Procession
Als de nacht vordert stromen de tranen ook rijkelijk, maar dan van vreugde als de meer dan 40 groepen mannen (Guizers) steeds bezoeken brengen aan feestzalen met privé feestjes en een paar zalen, waar kaartjes voor te koop zijn.
De Guizers voeren dansen op in spectaculaire kleding, imiteren pop groepen of t.v. shows en nemen plaatselijke gebeurtenissen op de hak.
Iedere guizer moet met minstens 1 vrouw uit het publiek dansen voor hij weer ‘a dram’ een glaasje drank mag, afgewisseld met enorme hoeveelheden schapensoep.
The All-Nighter to End All-Nighters
Het is een enorme lange en actieve nacht en gelukkig is het de volgende dag een feestdag, want niemand komt voor 8.30 thuis en zeker niet met een ‘fris’ hoofd!
Lerwick is de volgende dag een slaapstad, maar ’s avonds komen de echte feestvierders al weer op de been om te dansen tijdens de ‘Guizer’s Hop”.
The Burning Galley
Hiermee is het feest niet afgelopen, want de hele winter door houdt iedere groep ‘guizers’ zijn eigen dansfeesten voor gezin, familie en vrienden en aan het begin van het najaar komen de eersten al weer bijeen om het programma voor de komende winter te bespreken en beginnen de scheepsbouwers weer aan het nieuwe schip.
In het lied ‘Up Helly Aa has come’ wordt gezongen dat dit feest al in deze vorm vanaf de Vikingen gevierd wordt, maar dat is niet zo.
De ingrediënten van dit feest stammen wel uit de tijd van de Vikingen en zelfs nog eerder: vuur, gekostumeerde feesten, heel veel lol, optocht met de toortsen, het verbranden van schepen. Het kwam allemaal voor tijdens de Viking crematies van grote leiders, maar ook tijdens religieuze ceremonies om te vieren dat de zon weer terug zou komen na de langste nacht en tijdens vruchtbaarheid rituelen.
In de 19e eeuw werd er al wel feest gevierd, maar dit liep vaak enorm uit de hand. Brandende vaten werden door het stadje gesleept en vaak voor de deur van de meest gehate inwoner geplaatst. Nu is het een zeer goed georganiseerd feest, dat door iedereen met veel plezier gevierd kan worden.
Kunt u er niet bij zijn of hebt u juist de smaak te pakken gekregen? Er zijn in de wintermaanden nog meer vuurfeesten op Shetland, waar vrouwen wel ‘torchbearers’ mogen zijn. (met het oog op de emancipatie of om politiek correct te zijn?)
Nog meer lezen over dit fenomeen? Klik hier of hier.
Tina Somberg 